nhµ c¸ch m¹ng NguyÔn
¸i Quèc
Thêi kú tríc vµ trong chiÕn tranh thÕ
giíi thø nhÊt
Nh÷ng ho¹t ®éng yªu níc ®Çu tiªn tríc khi xuÊt
d¬ng
Phong trµo yªu níc c¸ch m¹ng
cña nh©n d©n ta håi ®Çu thÕ kû 20 ®· l«i cuèn nhiÒu tÇng líp tham gia, lµm
cho thùc d©n Ph¸p hèt ho¶ng lo sî vµ ®iªn cuång ®èi phã. Nhng do thiÕu
mét ®êng lèi ®óng ®¾n, mét tæ chøc chÆt chÏ nªn cuèi cïng ®· thÊt
b¹i. T×nh tr¹ng khñng ho¶ng vÒ l·nh ®¹o ®ßi hái ph¶i gi¶i quyÕt gÊp ®Ó
®a c¸ch m¹ng tiÕn lªn. Ngêi thanh niªn NguyÔn TÊt Thµnh (sau nµy lµ
NguyÔn ¸i Quèc) ®· b¾t
®Çu cuéc ®êi ho¹t ®éng yªu níc c¸ch m¹ng ®óng vµo lóc nµy.
NguyÔn ¸i Quèc sinh ngµy 19-5-1890 trong mét gia ®×nh nhµ nho yªu níc,
nguån gèc n«ng d©n. Quª h¬ng Ngêi ë x· Kim Liªn, huyÖn Nam §µn, tØnh
NghÖ An, mét ®Þa ph¬ng giµu truyÒn thèng ®Êu tranh chèng ngo¹i x©m qua c¸c
thêi kú lÞch sö. Ngêi lín lªn gi÷a lóc níc nhµ bÞ mÊt vµo tay thùc d©n
Ph¸p, thÊy râ cuéc sèng khæ nhôc cña nh©n d©n ngay t¹i quª h¬ng. V× vËy,
Ngêi sím cã chÝ ®uæi thùc d©n Ph¸p gi¶i phãng ®ång bµo. Ngêi ®· tham
gia c«ng t¸c bÝ mËt lµm liªn l¹c cho mét sè nhµ nho yªu níc lóc bÊy giê.
Cuèi n¨m 1904, NguyÔn ¸i Quèc theo cha vµo HuÕ (N¨m 1895, Ngêi ®· theo cha mÑ vµ anh
vµo sèng vµ häc ë HuÕ. Sau khi mÑ mÊt, c¶ gia ®×nh trë vÒ quª, ®Õn
cuèi n¨m 1904 míi trë l¹i HuÕ). Trong thêi gian häc t¹i trêng Quèc häc, lµm
quen víi v¨n minh Ph¸p, Ngêi ®· muèn t×m xem nh÷ng g× Èn n¸u sau c¸c tõ
tù do, b×nh ®¼ng, b¸c ¸i do c¸ch m¹ng Ph¸p ®Ò ra.
C¸c phong trµo yªu níc cña nh©n d©n ta trong
nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû 19 ®Çu thÕ kû 20 ®Òu nèi tiÕp nhau bÞ thÊt b¹i
tríc sù ®µn ¸p d· man cña kÎ thï lµm cho Ngêi suy nghÜ rÊt nhiÒu.
Tuy kh©m phôc Phan §×nh Phïng, Hoµng Hoa Th¸m,
Phan Béi Ch©u, Phan Chu Trinh, nhng kh«ng t¸n thµnh ®êng lèi ho¹t ®éng cña
c¸c cô, Ngêi quyÕt ®Þnh t×m ®êng ®i cña m×nh.
Sau khi tham gia cuéc biÓu t×nh chèng thuÕ cña
n«ng d©n Thõa Thiªn - HuÕ (1908), Ngêi ®· bÝ mËt lªn ®êng vµo Nam. Trªn
®êng ®i, Ngêi t¹m dõng ch©n d¹y häc t¹i trêng Dôc Thanh (Phan ThiÕt),
mét trêng tù do cña mét sè nhµ nho yªu níc lËp ra. Sau ®ã, Ngêi vµo
Sµi Gßn víi ý ®Þnh t×m c¬ héi sang c¸c níc ¢u T©y, xem hä lµm thÕ nµo
mµ trë nªn hïng cêng, råi sÏ "trë vÒ níc, ®i vµo quÇn chóng, thøc
tØnh tæ chøc, ®oµn kÕt, huÊn luyÖn, råi ®a hä ra ®Êu tranh giµnh tù do,
®éc lËp".
NguyÔn ¸i Quèc t×m ®êng cøu níc míi
Gi÷a n¨m 1911, t¹i c¶ng Nhµ Rång (Sµi Gßn),
NguyÔn ¸i Quèc xuèng lµm
phô bÕp cho mét tµu bu«n Ph¸p ®Ó cã c¬ héi ®i níc ngoµi.
Cuéc hµnh tr×nh cña Ngêi kÐo dµi gÇn 6
n¨m. §Çu tiªn Ngêi ®Õn c¶ng Marseille (Ph¸p) th¸ng 7-1911, sau ®ã qua nhiÒu
níc ch©u Phi, ch©u Mü, ch©u ¢u, cuèi cïng trë l¹i Ph¸p ®Çu th¸ng 12-1917,
lóc nµy ChiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt ®ang bíc vµo giai ®o¹n ¸c liÖt
nhÊt. Mäi n¬i, Ngêi ®Òu lao ®éng ch©n tay ®Ó sèng, lµm nhiÒu nghÒ nh
båi bµn, nÊu bÕp, lµm vên, quÐt tuyÕt, ®èt lß... trùc tiÕp häc tËp vµ
rÌn luyÖn trong quÇn chóng lao ®éng vµ giai cÊp c«ng nh©n. ë Anh, Ngêi tham gia C«ng ®oµn lao
®éng h¶i ngo¹i. T¹i Mü, Ngêi lµm thuª, dù mÝt-tinh cña ngêi da ®en ë
phè Harlem. Trë vÒ Ph¸p, Ngêi h¨ng h¸i ho¹t ®éng trong phong trµo yªu níc
cña ViÖt kiÒu vµ phong trµo ®Êu tranh cña giai cÊp c«ng nh©n Ph¸p. C¸c phong
trµo nµy ®ang ph¸t triÓn m¹nh díi ¶nh hëng cña C¸ch m¹ng Th¸ng Mêi
Nga. Ngêi lËp Héi nh÷ng ngêi ViÖt Nam yªu níc ®Ó tuyªn truyÒn vµ gi¸c
ngé ViÖt kiÒu. Ngêi kÕt b¹n víi nhiÒu nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ, x· héi
vµ v¨n hãa cã uy tÝn cña níc Ph¸p. Ngêi viÕt b¸o, truyÒn ®¬n tè c¸o
téi ¸c thùc d©n Ph¸p ë c¸c níc thuéc ®Þa, tranh thñ mäi diÔn ®µn, nh÷ng
buæi héi häp, mÝt-tinh, sinh ho¹t c©u l¹c bé ®Ó tuyªn truyÒn cho c¸ch m¹ng
ViÖt Nam vµ c¸c níc §«ng D¬ng. Ngêi ®· nhanh chãng trë thµnh ngêi
l·nh ®¹o phong trµo ViÖt kiÒu vµ lµ mét trong nh÷ng ngêi l·nh ®¹o phong
trµo c¸c d©n téc thuéc ®Þa cña ®Õ quèc Ph¸p ngay trªn ®Êt Ph¸p. Cuèi n¨m
1918, Ngêi gia nhËp §¶ng X· héi Ph¸p, chÝnh ®¶ng lín nhÊt vµ duy nhÊt lóc
bÊy giê bªnh vùc quyÒn lîi cña giai cÊp c«ng nh©n.
Nh÷ng ho¹t ®éng cña Ngêi tuy míi bíc
®Çu, nhng rÊt ®óng híng lµ nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc cña giai cÊp c«ng
nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng ViÖt Nam vµo phong trµo c«ng nh©n Ph¸p vµ
quèc tÕ. §ã lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt vµ ®Çy ®ñ ®Ó ngay sau ChiÕn tranh
thÕ giíi thø nhÊt, c¸ch m¹ng ViÖt Nam b¾t gÆp ch©n lý cøu níc cña thêi
®¹i: chñ nghÜa M¸c - Lª-nin.
Thêi kú 1919 - 1925
Ho¹t ®éng cña NguyÔn ¸i Quèc sau ChiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt t¹i Ph¸p
Tõ gi· níc nhµ tõ n¨m 1911 ®Ó ®i t×m
®êng cøu níc, sau khi ®· qua nhiÒu n¬i ë T©y ¢u, ch©u Phi vµ ch©u Mü...
NguyÔn TÊt Thµnh trë l¹i Paris (Ph¸p). Ngêi lµm nhiÒu nghÒ ®Ó kiÕm sèng.
Ngêi liªn hÖ víi nh÷ng ngêi ViÖt Nam yªu níc ®ang ë Ph¸p nh Phan Chu
Trinh, Phan V¨n Trêng... Ngêi tham gia Héi nh÷ng ngêi ViÖt Nam yªu níc
t¹i Ph¸p vµ trë thµnh ngêi l·nh ®¹o chñ yÕu cña héi nµy. Ngêi cßn
liªn hÖ víi nhiÒu giíi trong x· héi Ph¸p, nhÊt lµ víi c«ng nh©n.
N¨m 1919, c¸c níc ®Õ quèc th¾ng trËn trong
ChiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt häp ë Versaille (gÇn Paris) ®Ó ph©n chia quyÒn
lîi. Thay mÆt Héi nh÷ng ngêi ViÖt Nam yªu níc, Ngêi göi tíi héi nghÞ
b¶n yªu s¸ch, ký tªn NguyÔn ¸i Quèc. B¶n yªu s¸ch ®ßi chÝnh phñ Ph¸p ban bè c¸c quyÒn tù
do, d©n chñ cho nh©n d©n ViÖt Nam. Tõ ®ã ba tiÕng NguyÔn ¸i Quèc thay cho NguyÔn TÊt Thµnh, ®i
vµo lÞch sö nh lµ biÓu tîng vÒ tinh thÇn yªu níc cña nh©n d©n ta,
®ång thêi còng thu hót sù chó ý theo dâi, ®èi phã cña ®Õ quèc Ph¸p.
Còng vµo thêi gian nµy, th¾ng lîi cña C¸ch
m¹ng x· héi chñ nghÜa Th¸ng Mêi Nga vang déi ®Õn níc Ph¸p. Nhê ®îc
®äc nh÷ng bµi viÕt cña Lª-nin, nh÷ng s¸ch b¸o nãi vÒ C¸ch m¹ng Th¸ng Mêi
vµ dù nh÷ng cuéc tranh luËn vÒ phong trµo c¸ch m¹ng thÕ giíi, Ngêi ph¸t
hiÖn ®îc r»ng chØ cã chñ nghÜa x· héi, chØ cã híng theo con ®êng
c¸ch m¹ng do M¸c - Lª-nin v¹ch ra míi gi¶i phãng ®îc d©n téc ViÖt Nam. Tõ
®ã, Ngêi cµng chñ ®éng tham gia phong trµo c«ng nh©n Ph¸p vµ ®Õn cuèi
n¨m 1920, cïng víi nh÷ng chiÕn sÜ c¸ch m¹ng ch©n chÝnh ngêi Ph¸p, Ngêi
t¸n thµnh chñ tr¬ng lËp §¶ng Céng s¶n Ph¸p.
N¨m 1921, víi sù gióp ®ì cña §¶ng Céng s¶n
Ph¸p, NguyÔn ¸i Quèc cïng
víi nh÷ng ngêi yªu níc cña c¸c thuéc ®Þa Ph¸p ®ang sèng vµ ho¹t ®éng
ë Ph¸p, thµnh lËp Héi liªn hiÖp c¸c d©n téc thuéc ®Þa. Ngêi võa lµ ñy
viªn thêng trùc Ban chÊp hµnh Trung ¬ng Héi, võa lµ ngêi ch¨m lo vÒ mäi
mÆt cho tê b¸o "Ngêi cïng khæ", c¬ quan ng«n luËn cña Héi.
Ngêi thêng xuyªn viÕt bµi cho b¸o
"Ngêi cïng khæ" vµ nhiÒu tê b¸o tiÕn bé kh¸c, tè c¸o téi ¸c cña
thùc d©n ë c¸c thuéc ®Þa. Ngêi cßn ph¸t biÓu ë c¸c cuéc héi häp,
mÝt-tinh nh»m tranh thñ sù th«ng c¶m, sù ®ång t×nh vµ ñng hé cña nh©n d©n
Ph¸p ®èi víi phong trµo ®Êu tranh ë thuéc ®Þa.
NguyÔn ¸i Quèc ë Liªn X« vµ lµm viÖc trong Quèc tÕ céng s¶n
Gi÷a n¨m 1923, NguyÔn ¸i Quèc rêi Ph¸p ®i Liªn X«. Ngêi dù héi nghÞ Quèc tÕ n«ng
d©n häp t¹i Moscow tõ ngµy 1 ®Õn 15-10-1923 vµ ®îc bÇu vµo Ban chÊp hµnh
Quèc tÕ n«ng d©n.
Sau ®ã, Ngêi lµm viÖc ë Quèc tÕ céng s¶n,
Ngêi viÕt bµi cho b¸o Sù thËt cña §¶ng Céng s¶n Liªn X«, cho t¹p
chÝ "Th tÝn quèc tÕ" cña Quèc tÕ céng s¶n, tr×nh bµy nh÷ng ý
kiÕn cña m×nh vÒ c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc ë c¸c thuéc ®Þa.
Tõ ngµy 17-6 ®Õn 18-7-1924, Quèc tÕ céng s¶n
häp §¹i héi lÇn thø n¨m, NguyÔn ¸i Quèc tham dù ®¹i héi víi t c¸ch lµ ®¹i biÓu cña §¶ng
Céng s¶n Ph¸p. T¹i §¹i héi, Ngêi tr×nh bµy tham luËn nãi râ tÇm quan
träng cña c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc, mèi quan hÖ kh¨ng khÝt gi÷a phong
trµo Êy víi phong trµo c¸ch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n ë c¸c níc ®i
x©m chiÕm thuéc ®Þa. Ngêi kªu gäi sù gióp ®ì cña giai cÊp v« s¶n
vµ c¸c §¶ng Céng s¶n ë chÝnh quèc ®èi víi phong trµo gi¶i phãng d©n
téc, ®Ò ra nhiÒu biÖn ph¸p nh»m híng phong trµo gi¶i phãng d©n téc ë c¸c
thuéc ®Þa trë thµnh mét bé phËn cña phong trµo c¸ch m¹ng thÕ giíi.
Sau ®¹i héi lÇn thø n¨m cña Quèc tÕ céng
s¶n, NguyÔn ¸i Quèc tham dù
®¹i héi Quèc tÕ thanh niªn céng s¶n. §¹i héi Quèc tÕ phô n÷ céng s¶n,
§¹i héi Quèc tÕ c«ng ®oµn...
Trong thêi gian ë Liªn X«, NguyÔn ¸i Quèc dµnh nhiÒu c«ng søc nghiªn cøu
nh÷ng t¸c phÈm cña Lª-nin, t×m hiÓu nh÷ng thµnh tùu vµ bµi häc kinh nghiÖm
trong buæi ®Çu x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë ®Êt níc X«-viÕt.
T¸c dông cña nh÷ng ho¹t ®éng nãi trªn ®èi víi
phong trµo gi¶i phãng d©n téc ë ViÖt Nam
Tõ ngêi yªu níc ch©n
chÝnh, tr¶i qua nhiÒu n¨m ho¹t ®éng ë níc ngoµi, NguyÔn ¸i Quèc ®· trë thµnh mét chiÕn sÜ
céng s¶n. B»ng sù biÕn chuyÓn cña b¶n th©n, NguyÔn ¸i Quèc ®· chØ ra cho nh©n d©n ViÖt Nam con ®êng ®Ó tù gi¶i
phãng khái ¸ch ¸p bøc cña ®Õ quèc vµ phong kiÕn: ®ã lµ, kÕt hîp chñ
nghÜa yªu níc víi chñ nghÜa x· héi, víi chñ nghÜa quèc tÕ v« s¶n.
Trªn b¸o chÝ vµ qua nh÷ng diÔn ®µn quèc tÕ, Ngêi bíc ®Çu truyÒn b¸ lý
luËn c¸ch m¹ng míi vÒ trong níc gi¸c ngé nh÷ng ngêi quan t©m ®Õn
vËn mÖnh cña Tæ quèc, nhÊt lµ trong thanh niªn, trÝ thøc, häc sinh... §ång
thêi, Ngêi còng bíc ®Çu x©y dùng mèi liªn hÖ, t×nh ®oµn kÕt quèc tÕ
gi÷a phong trµo c¸ch m¹ng ViÖt Nam víi phong trµo c¸ch m¹ng Ph¸p, Phong trµo
gi¶i phãng d©n téc ë c¸c thuéc ®Þa, phong trµo c¸ch m¹ng thÕ giíi.
(Gi¸o tr×nh LÞch sö ViÖt
Nam)
|