Nhan Dan

Van hoa - Khoa hoc - Xa hoi

Thêi sù

§êi sèng chÝnh trÞ

Kinh tÕ - X· héi


   
LÞch sö ViÖt Nam

Phong trµo kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p
më réng ra toµn quèc (1873-1884)

thùc d©n ph¸p ®¸nh chiÕm Hµ Néi.
cuéc kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n miÒn b¾c

¢m m­u míi cña thùc d©n Ph¸p

   ChiÕm xong s¸u tØnh Nam Kú, chóng dõng l¹i, gÊp rót biÕn Nam Kú thµnh bµn ®¹p v÷ng ch¾c ®¸nh miÒn b¾c vµ miÒn trung.

   Mét mÆt, chóng ra søc cñng cè bé m¸y cai trÞ vµ qu©n sù tõ trªn xuèng d­íi ®Ó ®èi phã víi phong trµo ®Êu tranh vò trang cña nh©n d©n miÒn nam ë kh¾p n¬i. MÆt kh¸c, chóng ®Èy m¹nh thñ ®o¹n bãc lét nh©n d©n ta: s­u cao, thuÕ nÆng, c­íp ®o¹t ruéng ®Êt, v¬ vÐt lóa g¹o, xuÊt c¶ng kiÕm lêi... §Ó phôc vô ®¾c lùc c¸c chÝnh s¸ch chÝnh trÞ - qu©n sù, kinh tÕ trªn, chóng më mét sè tr­êng häc nh»m ®µo t¹o gÊp tay sai; xuÊt b¶n b¸o chÝ Quèc ng÷ vµ ch÷ Ph¸p tuyªn truyÒn cho viÖc ®­a qu©n ra ®¸nh chiÕm B¾c Kú s¾p tíi.

   ¢m m­u cña kÎ thï th©m ®éc vµ lé liÔu nh­ vËy, nh­ng phong kiÕn triÒu NguyÔn vÉn kh«ng tØnh ngé. Tr­íc sau, triÒu NguyÔn chØ muèn th­¬ng thuyÕt ®Ó chuéc l¹i c¸c tØnh ®· mÊt.

   Trong khi ®ã, chóng vÉn kh«ng ngõng ra søc bßn rót nh©n d©n ta, võa ®Ó cung øng cho cuéc sèng xa hoa cña bÌ lò, võa ®Ó cã tiÒn "båi th­êng chiÕn phÝ" cho Ph¸p.

   C¸c ngµnh n«ng, c«ng, th­¬ng nghiÖp ®Òu bÞ bá bª trÔ, k×m h·m vÒ mäi mÆt. Tµi chÝnh thªm thiÕu hôt, ®êi sèng nh©n d©n cµng kiÖt quÖ. T×nh h×nh ®ã dÉn tíi sù bïng næ hµng lo¹t c¸c cuéc khëi nghÜa n«ng d©n. Ngoµi b¾c, nhiÒu to¸n thæ phØ tõ Trung Quèc trµn sang c­íp ph¸, bän c­íp biÓn hoµnh hµnh ngoµi kh¬i. T×nh h×nh rèi lo¹n ®ã cµng cã lîi cho thùc d©n Ph¸p ®ang ngµy ®ªm n«n nãng muèn ®em qu©n ra b¾c.

Thùc d©n Ph¸p ®¸nh chiÕm Hµ Néi vµ c¸c tØnh ®ång b»ng lÇn thø nhÊt

   Bän thùc d©n Ph¸p ë Nam Kú ®· quyÕt ®Þnh r¸o riÕt chuÈn bÞ ra b¾c. §Ó dän ®­êng cho ®¹o qu©n x©m l­îc, tõ cuèi n¨m 1872, chóng ®· tung ra b¾c tªn l¸i sóng Dupuis cã nhiÒu hµnh ®éng ngang ng­îc nh­ tù tiÖn ng­îc s«ng Hång bu«n b¸n víi Trung Quèc, b¾t ng­êi ®­a xuèng tµu giam gi÷, c­íp ph¸ thuyÒn bÌ trªn s«ng... Nh­ng triÒu ®×nh HuÕ vÉn kh«ng d¸m ®èi phã cøng r¾n. Vua Tù §øc ra lÖnh cho NguyÔn Tri Ph­¬ng míi ra nhËn chøc tæng ®èc Hµ Néi, kh«ng ®­îc lµm mÊt lßng ng­êi Ph¸p, sî ¶nh h­ëng ®Õn viÖc ®iÒu ®×nh xin chuéc l¹i c¸c tØnh Nam Kú. H¬n thÕ, l¹i yªu cÇu nhµ cÇm quyÒn Ph¸p ë Nam Kú ph¸i ng­êi ra b¾c gi¶i quyÕt vô Dupuis. Chíp thêi c¬, thùc d©n Ph¸p véi ph¸i Garnier tøc tèc ®em qu©n ra b¾c.

   Ngay khi ®Æt ch©n tíi Hµ Néi, ®Çu th¸ng 11-1873, Garnier ®· lé râ bé mÆt khiªu khÝch. Võa héi qu©n xong víi Dupuis, h¾n ®· cho qu©n lªn bê b¾t bí, ®¸nh ®Ëp, tæ chøc viÖc thu thuÕ, ®ßi ®ãng qu©n trong thµnh, tuyªn bè më s«ng Hång cho th­¬ng m¹i... §ång thêi, b¾t liªn l¹c víi bän gi¸n ®iÖp ®éi lèt cha cè, tËp hîp c¸c lùc l­îng ph¶n ®éng.

   Mê s¸ng ngµy 20-11-1873, h¾n næ sóng ®¸nh thµnh. NguyÔn Tri Ph­¬ng ®· anh dòng ®èc thóc qu©n sÜ chèng cù nh­ng kh«ng gi÷ næi tr­íc søc tÊn c«ng ¸c liÖt cña giÆc Ph¸p. Thµnh Hµ Néi bÞ giÆc chiÕm, NguyÔn Tri Ph­¬ng bÞ tróng ®¹n vµo bông, giÆc b¾t, nhÞn ¨n mµ chÕt. Ngay sau ®ã, tranh thñ thêi c¬ triÒu ®×nh HuÕ ®ang hoang mang bÞ ®éng, Garnier ®­a qu©n ®i ®¸nh chiÕm nhiÒu n¬i. Kh«ng ®Çy mét th¸ng, c¸c tØnh thµnh miÒn ®ång b»ng s«ng Hång lÇn l­ît lät vµo tay giÆc.

Nh©n d©n miÒn b¾c s«i næi kh¸ng chiÕn (1873-1874)

   Ngay tõ phót ®Çu giÆc Ph¸p næ sóng ®¸nh thµnh Hµ Néi, qu©n  d©n Hµ Néi ®· chèng tr¶ l¹i kÞch liÖt.

   NguyÔn Tri Ph­¬ng cïng con trai NguyÔn L©m ®· hy sinh. T¹i cöa « Thanh Hµ, ®éi qu©n 100 ng­êi do mét viªn ch­ëng c¬ chØ huy ®· chiÕn ®Êu vµ hy sinh ®Õn ng­êi cuèi cïng.

   GiÆc Ph¸p ®¸nh réng ra c¸c tØnh, tíi ®©u còng vÊp ph¶i søc kh¸ng cù m·nh liÖt. ThÊy lùc l­îng chóng ë Hµ Néi máng vµ yÕu, ta véi xiÕt chÆt vßng v©y. S¸ng ngµy 21-12-1873, giÆc Ph¸p tiÕn qu©n lªn S¬n T©y. §Õn CÇu GiÊy, giÆc bÞ phôc kÝch. ChØ huy Garnier bÞ giÕt t¹i trËn. Trong chiÕn th¾ng nµy, qu©n Cê ®en cña L­u VÜnh Phóc còng tham gia nh­ qu©n cña triÒu ®×nh.

   TrËn CÇu GiÊy ®· lµm qu©n Ph¸p ë Hµ Néi vµ c¸c tØnh rÊt ho¶ng sî, muèn bá thµnh ch¹y. Bän thùc d©n hiÕu chiÕn ë Nam Kú còng hèt ho¶ng.

   Qu©n d©n ta ë c¸c n¬i v« cïng phÊn khëi, s½n sµng x«ng lªn quÐt s¹ch giÆc. Nh­ng triÒu ®×nh HuÕ hÌn nh¸t, bá lì thêi c¬, ra lÖnh rót qu©n lªn S¬n T©y ®Ó t¹o kh«ng khÝ thuËn lîi cho ®µm ph¸n. Mét hiÖp ­íc míi ®­îc ký kÕt ngµy 15-3-1874 víi nhiÒu ®iÒu kho¶n rÊt cã h¹i cho ta.

   TriÒu ®×nh HuÕ chÝnh thøc thõa nhËn chñ quyÒn cña Ph¸p ë c¶ 6 tØnh Nam Kú, cam kÕt më c¸c c¶ng Thi N¹i (Quy Nh¬n), Ninh H¶i (H¶i Phßng), Hµ Néi vµ s«ng Hång. T¹i c¸c n¬i ®ã, ng­êi Ph¸p ®­îc tù do bu«n b¸n, më c«ng nghÖ, cÊt kho, lµm nhµ thuª ng­êi lµm. Ph¸p cã quyÒn ®Æt l·nh sù cã qu©n lÝnh b¶o vÖ. TriÒu ®×nh HuÕ kh«ng ®­îc ký hiÖp ­íc th­¬ng m¹i víi n­íc kh¸c, tr¸i víi quyÒn lîi cña Ph¸p mµ kh«ng cho Ph¸p biÕt tr­íc.

   Víi hiÖp ­íc n¨m 1874, ViÖt Nam ®· mÊt mét phÇn quan träng quyÒn ®éc lËp vÒ néi trÞ vµ ®· bÞ rµng buéc vÒ ngo¹i giao víi Ph¸p, trë thµnh mét thÞ tr­êng riªng cña t­ b¶n Ph¸p.

cuéc kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n b¾c kú
t×nh h×nh nhµ n­íc phong kiÕn

Thùc d©n Ph¸p x©m l­îc B¾c Kú lÇn thø hai (1882-1884)

   HiÖp ­íc n¨m 1874 ngay sau khi ký kÕt ®· bÞ nh©n d©n c¶ n­íc kÞch liÖt lªn ¸n. NhiÒu cuéc khëi nghÜa bïng næ.

   §Ó ®èi phã l¹i, triÒu ®×nh HuÕ ®· th¼ng tay ®µn ¸p, thËm chÝ cßn yªu cÇu thùc d©n Ph¸p ®­a tµu chiÕn vµ binh lÝnh tíi c¸c n¬i cã phong trµo m¹nh ®Ó cµn quÐt, tiªu diÖt. Bän thæ phØ, c­íp biÓn mÆc søc hoµnh hµnh, triÒu ®×nh HuÕ bÊt lùc ph¶i cÇu cøu qu©n Trung Quèc.

   T×nh h×nh rèi lo¹n cùc ®é. Kinh tÕ, tµi chÝnh nhµ n­íc ngµy cµng kiÖt quÖ. Trong khi ®ã, t­ b¶n Ph¸p ®ang ph¸t triÓn m¹nh, rÊt thÌm kh¸t thuéc ®Þa. Tr­íc m¾t chóng, B¾c Kú d©n ®«ng, cã nhiÒu tµi nguyªn, hÇm má, nhÊt lµ than ®¸ rÊt cÇn cho c«ng nghiÖp Ph¸p, mét miÕng måi ngon kh«ng thÓ bá qua.

   §Ó can thiÖp vò trang, n¨m 1882, chóng ®· lÊy cí triÒu ®×nh HuÕ kh«ng thi hµnh ®óng c¸c ®iÒu kho¶n hiÖp ­íc n¨m 1874, vÉn tiÕp tôc giao thiÖp víi Trung Quèc, ng¨n trë ng­êi Ph¸p ®i l¹i bu«n b¸n trªn s«ng Hång, cÊm vµ giÕt ®¹o... ®Ó ®­a thªm qu©n ra b¾c.

   Ngµy 3-4-1882, qu©n Ph¸p do RiviÌre cÇm ®Çu, ®æ bé lªn Hµ Néi, ngay sau ®ã gië trß khiªu khÝch qu©n vµ d©n ta. Binh lÝnh Ph¸p nghªnh ngang v¸c sóng ®i l¹i trªn ®­êng phè. ChØ huy Ph¸p buéc tæng ®èc Hµ Néi Hoµng DiÖu ph¶i rót qu©n ra ngoµi thµnh ®Ó chóng kÐo vµo ®ãng vµ ph¸ hñy c¸c c«ng sù phßng thñ trªn mÆt thµnh.

   T×nh h×nh Hµ Néi ngµy thªm c¨ng th¼ng. Sau khi nhËn ®­îc viÖn binh tõ Sµi Gßn ra, mê s¸ng ngµy 25-4-1882, RiviÌre göi tèi hËu th­ cho Hoµng DiÖu buéc ph¶i nép thµnh. H¹n tr¶ lêi ch­a hÕt, giÆc Ph¸p ®· næ sóng. Tr­a h«m ®ã, chóng chiÕm thµnh. Hoµng DiÖu viÕt Di biÓu göi triÒu ®×nh, sau ®ã dïng chiÕc kh¨n lôa tuÉn tiÕt trong v­ên Vâ miÕu (d­íi ch©n Cét cê ngµy nay). Tr­íc hµnh ®éng x©m l­îc cña thùc d©n Ph¸p, bÌ lò vua quan triÒu NguyÔn tá ra v« cïng hoang mang vµ khiÕp sî. Tù §øc cÇu cøu nhµ Thanh. Chíp ngay c¬ héi nµy, nhµ Thanh ®­a thªm qu©n sang n­íc ta, ®ãng nhiÒu n¬i trªn miÒn nói vµ trung du, ®ång thêi bÝ mËt th­¬ng thuyÕt víi Ph¸p ®Ó chia sÎ quyÒn lîi ë B¾c Kú.  Tù §øc vÉn nu«i ¶o t­ëng ®iÒu ®×nh víi thùc d©n Ph¸p, ra lÖnh cho qu©n ®éi chÝnh quy ngoµi b¾c ph¶i rót lªn m¹n ng­îc, gi¶i t¸n c¸c ®éi qu©n ®Þa ph­¬ng ra ®êi trong cao trµo yªu n­íc chèng x©m l­îc. Lóc nµy, viÖn binh Ph¸p  kÐo tíi ngµy cµng nhiÒu. Lùc l­îng ®­îc t¨ng c­êng, th¸ng 3-1883, RiviÌre cho qu©n ra chiÕm ®ãng vïng má Hång Gai vµ Qu¶ng Yªn, sau ®ã thõa th¾ng trùc tiÕp kÐo qu©n tõ Hµ Néi vµo ®¸nh chiÕm Nam §Þnh (27-3-1883).

   LÇn thø hai, hÇu hÕt c¸c tØnh thµnh lín ngoµi b¾c l¹i r¬i vµo tay giÆc.

Nh©n d©n B¾c Kú tiÕp tôc kh¸ng chiÕn chèng qu©n x©m l­îc Ph¸p

   Ngay sau khi giÆc Ph¸p tÊn c«ng Hµ Néi, ®«ng ®¶o nh©n d©n Hµ Néi ®· tæ chøc ®éi ngò, s¾m söa khÝ giíi, h¨ng h¸i chèng giÆc. D­íi sù chØ huy cña NguyÔn §ång, hµng ngµn ng­êi tËp hîp t¹i ®×nh Qu¶ng V¨n (phè Cöa Nam) ®Ó b¶o vÖ thµnh. Nh©n d©n tù tay ®èt c¸c d·y nhµ däc bê s«ng Hång, t¹o thµnh bøc t­êng löa lµm chËm b­íc tiÕn cña qu©n thï.

   Sau khi thµnh bÞ mÊt, qu©n triÒu ®×nh tan r·, nh÷ng ng­êi d©n Hµ Néi yªu n­íc vÉn kiªn tr× tiÕp tôc cuéc ®Êu tranh trong lßng ®Þch: bá thuèc ®éc xuèng c¸c giÕng n­íc uèng, kh«ng b¸n l­¬ng thùc cho giÆc, ®èt ch¸y c¸c kho sóng trªn bê s«ng.

   GiÆc Ph¸p më réng ph¹m vi ®¸nh chiÕm ra c¸c tØnh, tíi ®©u còng ®Òu vÊp ph¶i søc chiÕn ®Êu quyÕt liÖt cña c¸c ®Þa ph­¬ng. Nh©n d©n miÒn b¾c s«i næi ®¾p ®Ëp, c¾m kÌ, chÆn tµu ®Þch trªn s«ng. RiviÌre kÐo qu©n ®¸nh Nam §Þnh, vßng v©y cña qu©n d©n ta th¾t chÆt xung quanh Hµ Néi tõ hai phÝa S¬n T©y, B¾c Ninh. §ªm ®ªm qu©n ta ®ét nhËp thµnh phè quÊy rèi ®Þch. §¹i b¸c qu©n ta tõ bê tr¸i s«ng Hång b¾n vµo c¨n cø §ån Thñy cña giÆc.

   T×nh thÕ g©y cÊn buéc RiviÌre ph¶i tøc tèc trë vÒ Hµ Néi. Sau khi nhËn ®­îc viÖn binh, h¾n quyÕt ®Þnh më cuéc hµnh qu©n lín ®Ó níi réng vßng v©y. Tê mê s¸ng 19-5-1883, h¬n 500 tªn ®Þch cã ®¹i b¸c yÓm trî tiÕn theo ®­êng S¬n T©y. Nh­ng võa tíi CÇu GiÊy, chóng l¹i r¬i vµo trËn ®Þa phôc kÝch cña qu©n d©n ta bè trÝ hai bªn ®­êng. Binh lÝnh vµ sÜ quan ®Þch chÕt vµ bÞ th­¬ng rÊt nhiÒu, nh÷ng tªn sèng sãt kinh hoµng th¸o ch¹y, bá l¹i trËn ®Þa c¶ ®¹i b¸c vµ nhiÒu x¸c chÕt, trong ®ã cã RiviÌre. Trong trËn th¾ng CÇu GiÊy lÇn thø hai nµy, ®éi qu©n Cê ®en cña L­u VÜnh Phóc còng cã phÇn ®ãng gãp quan träng.

   TrËn CÇu GiÊy lÇn thø hai lµm cho nh©n d©n c¶ n­íc v« cïng phÊn khëi, s½n sµng x«ng lªn tiªu diÖt ®Þch. GiÆc Ph¸p hoang mang lo sî. Nh÷ng tªn sèng sãt ch¹y vÒ cè thñ ë §ån Thñy. Nh­ng triÒu ®×nh HuÕ vÉn nu«i ¶o t­ëng ®iÒu ®×nh, thu l¹i Hµ Néi. Th¸i ®é cña chÝnh phñ Ph¸p kh¸c tr­íc, n­íc Ph¸p ®ang æn ®Þnh vÒ c¸c mÆt. Bän t­ b¶n Ph¸p lîi dông viÖc RiviÌre chÕt, ®Èy m¹nh ý ®å x©m l­îc. Mét kho¶n ng©n s¸ch lín ®­îc th«ng qua. Mét ®¹o qu©n ®«ng víi nhiÒu tµu chiÕn ®­îc göi sang ViÖt Nam. Cuèi th¸ng 7-1883, bän chØ huy Ph¸p häp nhau t¹i H¶i Phßng, bµn kÕ ho¹ch tÊn c«ng míi. §óng lóc nµy, Tù §øc chÕt, triÒu ®×nh HuÕ r¬i vµo t×nh tr¹ng chia rÏ lôc ®ôc. Thùc d©n Ph¸p chíp thêi c¬ kÐo qu©n ®¸nh th¼ng vµo cöa biÓn ThuËn An, s¸t kinh thµnh HuÕ.

Nhµ n­íc phong kiÕn ViÖt Nam n¨m 1884

  Tõ chiÒu ngµy 18-8-1883, h¹m ®éi Ph¸p do Courbet chØ huy b¾t ®Çu næ sóng. ChiÕn sù diÔn ra ¸c liÖt trong ba ngµy liÒn. §Õn chiÒu ngµy 20-8, qu©n Ph¸p ®æ bé lªn chiÕm ThuËn An. TriÒu ®×nh HuÕ ho¶ng hèt véi cö ng­êi xin ®×nh chiÕn. Cao ñy Ph¸p Harmand ®i ngay HuÕ ®­a ra mét dù ¸n ®iÒu ­íc th¶o s½n, buéc triÒu ®×nh ph¶i chÊp nhËn.

   §iÒu ­íc ký ngµy 25-8-1883 (®iÒu ­íc Harmand) cã mÊy ®iÒu kho¶n chÝnh:

   TriÒu ®×nh HuÕ chÝnh thøc thõa nhËn quyÒn "b¶o hé" cña Ph¸p ë B¾c vµ Trung Kú. Khu vùc cña triÒu ®×nh thu hÑp l¹i tõ Kh¸nh Hßa tíi §Ìo Ngang (B×nh ThuËn bÞ s¸p nhËp vµo Nam Kú, thuéc ®Þa cña Ph¸p, ba tØnh Thanh - NghÖ - TÜnh bÞ s¸p nhËp vµo B¾c Kú). §¹i diÖn chÝnh quyÒn b¶o hé cña Ph¸p ë Trung Kú (kh©m sø ë HuÕ) cã quyÒn gÆp nhµ vua bÊt cø lóc nµo. C¸c c«ng sø Ph¸p ë c¸c tØnh ngoµi B¾c Kú th­êng xuyªn kiÓm so¸t c«ng viÖc cña c¸c quan l¹i triÒu ®×nh, trùc tiÕp n¾m viÖc trÞ an vµ thuÕ vô. Mäi viÖc giao thiÖp víi n­íc ngoµi (kÓ c¶ víi Trung Quèc) ®Òu do Ph¸p n¾m. TriÒu ®×nh HuÕ ph¶i gäi toµn bé sè qu©n ®· göi ra B¾c Kú vÒ.

  BÊt chÊp hµnh ®éng ®Çu hµng nhôc nh· cña triÒu ®×nh HuÕ, qu©n d©n ngoµi b¾c vÉn quyÕt t©m kh¸ng chiÕn. Phong trµo ph¶n ®èi lÖnh b·i binh d©ng cao kh¾p c¸c tØnh. RÊt ®«ng quan l¹i ë c¸c ®Þa ph­¬ng c­¬ng quyÕt ë l¹i cïng nh©n d©n chiÕn ®Êu nh­ T¹ HiÖn (Nam §Þnh), NguyÔn ThiÖn ThuËt (H­ng Yªn). Ngay trong triÒu còng x¶y ra xung ®ét gi÷a ph¸i ®Çu hµng, do chÝnh vua HiÖp Hßa míi lªn ng«i cÇm ®Çu, vµ ph¸i chèng Ph¸p (Th­îng th­ bé Binh T«n ThÊt ThuyÕt).

  Tõ sau ®iÒu ­íc 1883, chiÕn sù vÉn tiÕp diÔn trªn chiÕn tr­êng B¾c Kú. §Çu th¸ng 12-1883, nhËn ®­îc thªm viÖn binh, qu©n Ph¸p ®¸nh chiÕm thµnh S¬n T©y, trung t©m chÝnh cña phong trµo kh¸ng chiÕn ngoµi B¾c, sau ®ã chiÕm B¾c Ninh. Chóng lÇn l­ît ®¸nh chiÕm nhiÒu n¬i kh¸c. Cuèi th¸ng 5-1884, c¸c tØnh Th¸i Nguyªn, H­ng Hãa, Tuyªn Quang ®Òu r¬i vµo tay chóng, qu©n Ph¸p më réng chiÕm ®ãng ®Õn ®©u c¸c ®¬n vÞ qu©n Thanh rót ®Õn ®ã, kh«ng hÒ chèng l¹i. TriÒu ®×nh M·n Thanh ®· ký víi Ph¸p t¹i Thiªn T©n, b¶n quy ­íc ngµy 11-5-1884, cam kÕt rót hÕt qu©n ra khái B¾c Kú.

   Trªn ®µ th¾ng thÕ, chÝnh phñ Ph¸p buéc triÒu ®×nh HuÕ ký thªm b¶n ®iÒu ­íc míi ngµy 6-6-1884 (®iÒu ­íc Patenotre). §iÒu ­íc nµy néi dung gièng ®iÒu ­íc 1883 nh­ng tr¶ l¹i c¸c tØnh B×nh ThuËn vµ Thanh - NghÖ - TÜnh cho Trung Kú ®Ó xoa dÞu sù c«ng phÉn cña nh©n d©n ta vµ mua chuéc, lung l¹c phong kiÕn triÒu NguyÔn.

   §iÒu ­íc 6-6-1884 ®Æt c¬ së l©u dµi vµ chñ yÕu quyÒn ®« hé cña Ph¸p ë ViÖt Nam. §Õn ®©y, giai cÊp phong kiÕn ViÖt Nam ®· hoµn toµn ®Çu hµng bän t­ b¶n Ph¸p. Nhµ n­íc phong kiÕn ViÖt Nam coi nh­ ®· sôp ®æ.


Thêi sù  §êi sèng chÝnh trÞ  Kinh tÕ - X· héi  V¨n hãa - Khoa häc - Gi¸o dôc
§Çu trang